Częstochowa kulturalna

 

Przed Wami drodzy czytelnicy obiecany już jakiś czas temu wpis o kulturalnej ofercie Częstochowy. A ta, wbrew pozorom jest nader bogata. Jest to kontynuacja wpisu z 2020 roku, który można przeczytać, klikając tutaj: https://kapeluszimapa.blogspot.com/2020/11/aleje-nmp-w-tle-jasna-gora-to-miasto.html

 

Kościół św. Jakuba

Moim zdaniem trzema najważniejszymi instytucjami, przedstawiającymi, kreującymi i promującymi kulturę miasta są: Filharmonia Częstochowska im. Bronisława Hubermana - gdzie oprócz koncertów muzyki klasycznej, występów chórzystów czy pieśniarzy, można posłuchać także gwiazd muzyki pop. Rok temu grała tam choćby Sanah. Ważną instytucją kultury miasta jest  Teatr im. Adama Mickiewicza, promujący sztuki te niszowe, jak i komercyjne - np. słynny Mayday grany przecież w tym roku. Oczywiście Muzeum Częstochowskie, które tak naprawdę scala kilka obiektów, rozsianych po całej Częstochowie, z arcyciekawą Galerią Dobrej Sztuki czy nietuzinkowym Muzeum Archeologicznym na Rakowie. Są inne instytucje, jak Miejska Galeria Sztuki z Kinem Studyjnym OKF „Iluzja", kina, kluby. Trudno by było wszystko tutaj wymienić. Skupię się tylko na wybranych obiektach, którym poświęcę więcej uwagi. Oczywistym jest, że żeby odkryć kulturalnie miasto, trzeba robić to samemu, bo gust gustowi nierówny. 

 

Filharmonia Częstochowska

Teatr im. Adama Mickiewicza

Zaczynam od Muzeum Częstochowskiego, znajdującego się w budynku odnowionego niedawno Ratusza. Można tam, na wystawach stałych zobaczyć dzieje miasta od prahistorii aż do XX wieku. Mamy tutaj m.in. artefakty czasów kultury łużyckiej, przez znaleziska średniowieczne, po okres zaborów i wojen aż do odzyskania niepodległości. Szczerze, brakuje towarzyszącego przewodnika, chociaż trzeba docenić starania (stróża?), który zręcznie odpowiadał na co niektóre pytania. Warto wspiąć na na wieżę ratuszową, by popodziwiać widoki miasta i okolic. Ciekawe są wystawy czasowe, obecnie jest to wystawa banknotów VaBank - banknoty na ziemiach polskich. Polecam śledzić strony internetowe Muzeum Częstochowskiego, celem sprawdzenia tematyki wystaw czasowych.

 

Widoczki z wieży ratuszowej. W tle Bazylika Archikatedralna

 

Jesteśmy w Galerii Dobrej Sztuki, która mieści się w Alejach NMP, w zabytkowej kamienicy zbudowanej w 1875 r. w stylu klasycystycznym. Początkowo była siedzibą duchowieństwa prawosławnego, stąd jej nazwa – Popówka; później domem biskupa rzymskokatolickiego. W latach międzywojennych stacjonowało tu dowództwo 7 Dywizji Piechoty, a po 1945 r. do lat 70. XX w. Powiatowy Sztab Wojskowy. W 1973 r. obiekt przekazano Muzeum Częstochowskiemu z przeznaczeniem na stałą wystawę malarstwa polskiego, prezentowaną do 1996 r. Potem Galerię zamknięto. Po kilkunastoletniej przerwie spowodowanej remontem obiektu i zmianą jego funkcji, wystawa dzieł sztuki polskiej powróciła do Popówki. Od 2013 r. można tutaj zwiedzać stałą wystawę malarstwa i grafiki polskiej zatytułowaną „Sztuka Polska XIX i XX wieku” oraz wystawy zmienne. Ekspozycja prezentuje ok. 100 dzieł z kolekcji częstochowskiego Muzeum. Scenariusz wystawy obejmuje sztukę okresu Młodej Polski oraz twórczość modernistyczną powstałą po zakończeniu I wojny światowej. Wystarczy wspomnieć nazwiska: Malczewski, Wyspiański, Mehoffer, Wyczółkowski i chyba nic więcej nie trzeba dodawać...

 

 

 

 A teraz jesteśmy w Rezerwacie Archeologicznym w dzielnicy Raków. Nowoczesny, aczkolwiek mały pawilon prezentuje fragment cmentarzyska z wczesnej epoki żelaza (ok. 750 - 500 lat p.n.e.) o mieszanym obrządku pogrzebowym szkieletowym i ciałopalnym. Co ciekawe, cmentarz odkryto przypadkiem, przy budowie wiaduktu w ramach Alei Pokoju. Odkryto 85 pochówków, z czego 44 szkieletowe i 25 ciałopalnych. Do grobów składano naczynia ceramiczne, które nierzadko wypełnione były kośćmi zwierzęcymi, co świadczyłoby o próbie zapewnienia ostatniego posiłku osobie udającej się w zaświaty. Wszystkie głowy szkieletów, skierowane były na południe. Znaleziono także gliniane grzechotki, odkryto ozdoby w formie bransolet czy naszyjników. Oprócz bardzo kunsztownych wyrobów ceramicznych, przedstawiciele kultury łużyckiej opanowali trudną i precyzyjną sztukę wyrobu narzędzi z brązu i żelaza. Ciekawostką są dwie bransolety, wykonane z żelaza meteorytowego z dużą zawartością niklu. Na jednej z czaszek widoczne są ślady po trepanacji, co w tych czasach było zabiegiem wręcz epokowym. Uważa się, że pacjent mógł przeżyć zabieg, gdyż widać wokół otworu zrosty bliznowe. Warto zobaczyć.

 

 

Bransolety z przetopu meteorytu

Czaszka po trepanacji

Wstąpiłem jeszcze do Domu Poezji - Muzeum Haliny Poświatowskiej, które znajduje się przy ul. Jasnogórskiej 23. To trochę na uboczu i trzeba być czujnym by nie przegapić budynku, w którym po wojnie zamieszkała rodzina Mygów. Helena Myga (imię zmienione oficjalnie na Halina w roku 1961) urodziła się 9 maja 1935 r. w Częstochowie, przy ul. 7 Kamienic. Miejsce to upamiętnia dziś tablica z wizerunkiem poetki i słowami z jej wiersza. Pod koniec wojny dziewczynka przeszła anginę, która spowodowała ciężką wadę serca (przyczyną było reumatyczne zapalenie wsierdzia). Choroba ta skazała przyszłą poetkę na długotrwałe leżenie w łóżku, na leczenie w szpitalach i sanatoriach. W kwietniu 1954 wyszła za mąż za Adolfa Poświatowskiego, studenta Wyższej Szkoły Teatralnej, również chorego na serce; Adolf zmarł nagle w marcu 1956. W sierpniu 1958, dzięki staraniom profesora Aleksandrowicza z kliniki krakowskiej oraz Polonii amerykańskiej poetka wyjechała do Stanów Zjednoczonych, gdzie 12 listopada poddana została operacji serca. Zmarła w 1967 r. Jej krótkie acz intensywne życie wyrażało się w twórczości - melancholijnej, głębokiej, przygnębiającej. Ale i pięknej, bo było w niej dużo życiowej afirmacji, dużo zachwytu nad pięknem tego świata. Halina wiedziała, że czasu nie zostało jej wiele i pozostawiła w krótkim czasie bogatą kolekcję poezji.

Młoda Halina

 

Częstochowa to słynne miejskie festiwale, m.in. „Aleje – tu się dzieje!” czy Częstochowska Noc Kulturalna. Wiele spośród realizowanych przedsięwzięć wykracza swym zasięgiem poza obszar lokalny, promując miasto daleko poza jego granice. Są to takie wydarzenia jak: Festiwal Wiolinistyczny im. Bronisława Hubermana, Międzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej „Gaude Mater”, cykl JAZZtochowa, Festiwal Jazzu Tradycyjnego HOT JAZZ SPRING, Festiwal Frytka OFF-jazd, Festiwal Retro Częstochowa, Dni Europejskiej Kultury Ludowej, Międzynarodowe Biennale Miniatury, Ogólnopolski Konkurs dla Młodych Malarzy im. Mariana Michalika, Triennale Sztuki Sacrum, Międzynarodowy Salon „Martwa natura w fotografii”, Międzynarodowy Konkurs Cyfrowej Fotokreacji CYBERFOTO. Już parę lat wybieram się na Frytkę Off. Może w tym roku się uda...

 

Tekst i zdjęcia: Marcin Bareła