Nazwa Sosnowiec pojawiła się pierwszy raz w roku 1727 w aktach parafii mysłowickiej i w 1736 roku na mapie wydanej w Norymberdze Księstwa Raciborskiego (Sosnowietz), chociaż były to typowe osady rolnicze. Jednak znakomite warunki naturalne: bogate pokłady węgla kamiennego, piasku, kamienia i glinek ogniotrwałych oraz łatwy dostęp do wody (Czarna Przemsza, Biała Przemsza, Brynica i Bobrek) miały olbrzymi wpływ na powstanie miasta i rozwój przemysłu. Pierwszą kopalnią na obszarze dzisiejszego Sosnowca była "Nadzieja Ludwika" (1806 rok), później powstawały następne kopalnie "Józef", "Jacek", "Maurycy", "Zygmunt", "Charlotte".
Przez lata pod zaborami, przełomową datą w historii miasta jest rok 1859, w którym zbudowano Drogę Żelazną Warszawsko-Wiedeńską, co bardzo przyspieszyło rozwój miasta. W rejonie dworca powstała dzielnica centralizująca okoliczne osady przemysłowe a w 1859 roku rozpoczął działalność pierwszy szpital w Sosnowcu - Szpital Kasy Bratniej Pomocy Robotników przy ulicy Grota Roweckiego.
1902 rok to kolejny przełom - uzyskanie praw miejskich w wyniku połączenia osad: Stary Sosnowiec, Pogoń, Ostra Górka, Sielec, Kuźnica i Radocha i liczyło wówczas około 60.000 mieszkańców. W połowie 1919 roku Sosnowiec stał się miejscem schronienia dla wielu Ślązaków zaangażowanych w przygotowanie powstania skierowanego przeciw przyłączeniu Śląska do Niemiec.
Gdy wybuchło III powstanie, utworzono Centralny Komitet Pomocy Górnoślązakom Zagłębia Dąbrowskiego, na którego czele stał prezydent Sosnowca. Wielu Zagłębiaków wzięło udział w powstaniach śląskich, z Sosnowca przerzucano broń i przeprawiano ochotników z całej Polski. 20 czerwca 1922 roku z Sosnowca do Katowic wyruszyły oddziały gen. Stanisława Szeptyckiego, by uroczyście przyłączyć do Polski część Górnego Śląska.
W latach dziewięćdziesiątych następuje zmierzch sosnowieckiego górnictwa i wraz z nim całej infrastruktury- osiedli kopalnianych, służby zdrowia, klubów sportowych, domów kultury, szkół resortowych, przemysłu wytwarzającego na potrzeby górnictwa. Ostatnią tonę węgla wydobyto z Kopalni Kazimierz Juliusz w 2015 roku.
Zaczynamy od Parku Sieleckiego, najstarszego miejskiego parku Sosnowca z 1835 roku, z okazałym drzewostanem i licznymi atrakcjami jak rolkostrada, place zabaw czy skatepark. Idziemy do Zamku Sieleckiego, który istniał tutaj prawdopodobnie już w wieku XVI, odbudowany po pożarze z 1824 roku, dziś jest w rękach miasta w ramach Sosnowieckiego Centrum Sztuki. Obiekt ładny, jednak widać zaniedbania - choćby nieskoszone zarośla wokół...
Robimy pętle i idziemy do Parku Dietla, by zobaczyć wpaniały neobarokowy Pałac Dietla z wieku XIX. Nazwa pochodzi od Heinricha Dietla, potentata branży włókienniczej, który ufundował wiele obiektów publicznych Sosnowca (cerkiew, szkoły). Swój pałac budował 10 lat, a zachwycające są zwłaszcza wnętrza, chociaż zwiedzanie odbywa się tylko w pierwszą sobotę miesiąca, gdyż obiekt prowadzi wszelkie imprezy towarzyskie, wesela, bale i jest na co dzień niedostępny do zwiedzania.
Bardzo klimatyczne jest całe osiedle Wygwizdów / Środula, pełne zabytkowych kamienic robotniczych, starych fabryk z których wiele dziś pozostaje ruiną lub jest w gruzach. Czuć ducha industrializmu i dawnej świetności miasta, które dziś zmaga się z bolączkami restrukturyzacji przemysłowej (nie ma już czynnej kopalni), tworzeniem nowej lub odnową przestrzeni publicznej (wiele chodników pamięta czasy Kiepury i wymaga pilnego remontu), dostosowaniem infrastruktury turystycznej (w pewne części Parku Sieleckiego lepiej się nie zapuszczać, pełno szkła). Niemniej jednak, warto tutaj przyjechać po powiew nostalgii...
Tekst i zdjęcia: Marcin Bareła, Marzena Bareła
