Witamy w Kielcach! Można powiedzieć, że to geologiczna stolica kraju, z trzema rezerwatami - kamieniołomami w granicach miasta. Zaczynamy od rezerwatu Ślichowice. Od okresu międzywojennego aż do roku 1970 był tutaj pozyskiwany wapień dla potrzeb drogownictwa i kolejnictwa. W wyniku górniczej działalności dziś możemy podziwiać ten przepiękny zespół kamieniołomów o arcyciekawej strukturze geologicznej. W Ślichowicach na
jednej ze ścian mamy bardzo dobrze widocznie tzw. fałdowanie tektoniczne warstw
skalnych w postaci fałdów leżących i obalonych. Siły płyt tektonicznych i
stopniowy nacisk spowodowały bardzo efektowne zjawiska, ale dziś tę najbardziej efektowną - ścianę z
fałdem obalonym można obserwować jedynie zza barierek, najwyraźniej jest zbyt
cenna geologicznie.
|
Widoczny fałd obalony w górnym lewym rogu |
Kolejny rezerwat - Kadzielnia
utworzono w 1962 roku, w miejscu dawnego kamieniołomu. W wyrobisku odsłonięto
profil skalny liczący 359 mln lat, należący do późnego dewonu. Ponieważ są to
skały – wapienie i margle - pełne szczątków gąbek, koralowców, głowonogów czy
ślimaków, a skały są dostępne tu i tam, nic dziwnego, że co rusz w rumowiskach baraszkują dzieci z przecinakiem i młotkiem, szukając ukrytych skarbów
i pozostałości tych organizmów ukrytych w skale. Procesy krasowe (rozpuszczanie
skał przez wodę) doprowadziły do występowania tutaj systemu 25 jaskiń, z tego
dobrodziejstwa można skorzystać, wchodząc do Jaskini na Kadzielni, co i my
uczyniliśmy. Niesamowite, że około kilometra dalej jest już centrum Kielc.
Z kolei trzeci rezerwat - Wietrznia powstał z trzech nieczynnych wyrobisk długości 800 metrów, co czyni go najdłuższym w Kielach i jednym z dłuższych w Polsce. Uważam, że jest także najdzikszym z trzech wymienionych, a to ciągle granice miasta! Wapień wydobywano tutaj już w XIX wieku, w związku z rozwojem miasta oraz potrzebą pozyskiwania surowca do wypalania wapnia. Eksploatację zakończono w 1974, a w 1999 roku utworzono tu rezerwat. Moża tutaj obserwować świat sprzed około 360 mln lat, kiedy obszar ten leżał w obrębie ciepłego tropikalnego morza, pełnego żyjątek typu gąbki, liliowce czy ramienionogi. Przez miliony lat szczątki tych organizmów, połączone z obumarłą rafą koralową utworzyły kilkuset metrową warstwę skalną, dziś tak widoczną właśnie w Kielcach, ale i np. na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Pod koniec dewonu nastąpiło wielkie wymieranie tych organizmów, klimat zaczął się ochładzać. Bardzo to wszystko ciekawe ale informacji istotnie jest przesyt...
Wchodzimy w końcu do centrum miasta. Na wzgórzu pałacowym mamy wyeksponowany Pałac Biskupów
Krakowskich wzniesiony w latach 1637 – 1644, który jest wzorcowym przykładem doskonale
zachowanej architektury rezydencjonalnej w stylu Wazów. Biskupi Krakowscy
upatrzyli sobie to miejsce aż do roku 1789. Od 1971 Pałac jest siedzibą Muzeum
Narodowego. Zachowały się do dziś oryginalne elementy wystroju: fryzy,
marmurowe portale, stiuki, polichromowane stropy belkowe. Dopełnieniem założeń
pałacowych jest ogród w stylu włoskim na tyłach. Obiekt jest w częściowym
remoncie. Może następnym razem skusimy się na wejście. Ale w ogrodzie byliśmy, a jakże!
Jednym z głównych celów zwiedzania centrum miasta jest Muzeum Zabawek. Zabawkarstwo w Polsce
stało się modne w wieku XIX, kiedy to wykonywane z drewna lub gliny pocieszajki zaczęły
przynosić wytwórcom dochody, chociaż wtedy był to raczej produkt uboczny
wyrobów stolarskich i garncarstwa. W Kielcach działały w PRL trzy spółdzielnie
zabawkarskie czego zwieńczeniem było utworzenie w 1972 Krajowego Związku
Spółdzielni Zabawkarskich, protoplasty obecnego Muzeum Zabawek. Na wystawach
prezentowane są eksponaty z czterech regionów: żywieckiego, rzeszowskiego,
myślenickiego i właśnie kieleckiego z ostatniego 50 –lecia. Nie brakuje również
zabawek z Anglii, Niemiec czy ZSRR. Ogółem, w zbiorach muzeum jest ponad 6 tys.
zbiorów. Warto nadmienić, że lata 50. i 60. były okresem największego rozwoju
zabawkarstwa w Polsce. Przywiązywano coraz większą wagę do estetyki i
wykonania. I ten detal wykonawczy możemy zobaczyć właśnie tutaj. Mamy więc
konie, bryczki, karuzele, motywy świata zwierząt, wyroby w większości z drewna
i gliny, które przenoszą w dawne czasy, kiedy szczytem marzeń była lalka,
klocki lub resorówka. Ba, gliniany gwizdek pozostawał kiedyś dla wielu w
strefie dziecięcych fantazji. Sentymentalna podróż wstecz dostarcza wzruszeń
dorosłym, a dzieciom pokazuje świat poza skomplikowanymi systemami lego,
zdalnie sterowanymi pojazdami itp. Szkoda, że w dobie pandemii nie działają wszystkie atrakcje, wiele atrakcji jest przegrodzonych taśmą, ale cóż…
|
Prawie jak Chucky
|
|
Pamiętam te czasy
|
Przenieśmy się do zalążka miasta. Początki Kielc to mała
osada, miejsca wymiany towarowej w sercu Puszczy Świętokrzyskiej. Przypuszczalnie,
były siedzibą kasztelanii książęcej. W XI wieku wzniesiono Kościół św.
Wojciecha, a niedługo potem osada stała się własnością biskupów krakowskich. Nieopodal
Kościoła św. Wojciecha znaleziono relikty średniowiecznej chaty, dokładnie na
zbiegu ulic Plac Św. Wojciecha i Prezydenta Lecha Kaczyńskiego, o czym
informuje pamiątkowa tablica. Jesteśmy więc tu, gdzie wszystko się zaczęło.
Jesteśmy pod Bazyliką Katedralną WNMP. Kielecka świątynia ma rodowód XI- wieczny, aczkolwiek po licznych przejściach i przeobrażeniach posiada akcenty bardziej barokowe, choć romański charakter widać do dziś. Wspaniałe polichromie, wyjątkowe malarstwo i ten dźwięk organów tworzą wyjątkową, mistyczną atmosferę wnętrza.
Rynek Główny nie powala, ale mamy tutaj i okazały Ratusz - siedzibę władz miasta, ale i ciekawe Muzeum Dialogu Kultur. Nieopodal, na ul. Planty 7 znajduje się budynek, wokół którego w 1946 roku miał miejsce tzw. Pogrom kielecki ludności żydowskiej. Dziś przypominają o tym tablice pamiątkowe, jest to także swoiste minimuzeum.
Dużo tu zieleni a na jednym ze skwerów mamy aleję gwiazd, a konkretnie głowy osobistości, niekoniecznie związanych z Kielcami (jest np. John Lennon). Kielce to także miasto słynnych targów i pomników. Niektóre są nietuzinkowe, jak np. Twardziel Świętorzyski.
Miły to był pobyt, ale miasto to będę jednak wspominał przede wszystkim jako raj geologiczny. Może następnym uda się nadrobić Geopark Kielce czyli Centrum Geoedukacji i zjechać tyrolką w Kadzielni.
Tekst i zdjęcia: Marcin Bareła
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz